proverbi

proverbi siciliani, detti, motti, modi di dire!

1. A collira di la sira sarvatilla pi la matina.

2. A cu cci ardi la spina, si la scippa.

3. A cu cci mancia la testa, s’arraspa.

4. A fimmina straniera va circannu beddi a ogni cantunera.

5. A la casa di lu patruni ogni jornu è festa.

6. A la fini si vidi cu’ avi raggiuni.

7. A li ricchi ricchizzi, a li scarsi scarsizzi.

8. A lu peggiu ‘un c’è mai fini.

9. A lu viddanu ‘un ci toccanu nguanti, ma la zappa ‘n coddu e ‘u sceccu davanti.

10. A lupu vecchiu, ‘un si ‘nzigna la tana.

11. A novu nioziu, novu cunsigghiu

12. A San Nicola, vacchi dintra e porci fora.

13. Aceddu `nta la argia `un canta p`amuri, ma pi raggia.

14. Acqua e focu dacci locu.

15. Acqua, cunsigghi e sali: senza addumannàti ‘un ni dari.

16. Addisiari e ‘unn’aviri è pena di muriri.

17. Addu o senza addu Diu fa jornu e senza lu to crivu spagghiu e cernu.

18. Addumannari è arti leggia.

19. Ama a cu t`ama si vo` aviri spassu, chi amari a cu nun t`ama e` tempu persu.

20. Ama a cu t’ama, a cu ‘unt’ama, lassalu.

21. Amaru cu è mortu nni lu cori di n’autru.

22. Amaru cu n’avi a nuddu.

23. Amaru cu perdi ppì gghiri circannu.

24. Amicu cu tutti e fidili cu nuddu.

25. Ammàtula ca t’allisci e fa cannola: u santu è di màmmuru e nun suda.

26. Aranci aranci, cu avi guai si li chianci.

27. Aricchi longhi, vita longa.

28. Arra ccu arra e ‘nsemmula cu li tò.

29. Arvulu chi ‘un ciuri e ‘un fa frutti tagghialu di sutta a quattru botti.

30. Arvulu curtu fa bon fruttu.

31. Arvulu longu scippalu di li pedi.

32. Aspittari e nun viniri, iri a tavula e ‘un manciari, iri a lettu e ‘un durmiri su` tri peni di muriri.

33. Assai guadagna cu ‘un perdi.

34. Assai vali e pocu costa a malu parlari bona risposta.

35. Attacca lu sceccu dunni voli lu patruni.

36. Avanti u tintu saputu chi lu bbonu a sapiri.

37. Av’essiri di Patti la pignata pi fari la minestra sapurita.

38. Aviri tutti li vizi comu la cucca.

39. Beni di furtuna, passanu comu la luna.

40. Bon tempu e malu tempu ‘un dura tuttu u tempu.

41. Carni fa carni, pani fa panza, vinu fa danza.

42. Carrettu, catalettu.

43. Casa di lueri, scupa quantu sedi.

44. Casa senza omu, casa senza nomu.

45. Cavulu e omu unni nasci ‘un sta bonu.

46. Chiddi chi predicanu lu diunu, spissu hannu la panza china.

47. Chiddi chi vidi a prucissioni e a missi, ligna ‘un sù ppì fari crucifissi.

48. Chiddu chi ‘un sa fattu mercuri e gghiovidi, ‘un si pò fari venniri e sabbatu.

49. Chiddu chi fa l’omu fa la scimia.

50. Chiddu chi fa pi me denti nun fa pi li me parenti.

51. Chiddu chi pì tìa ‘un vò all’atru ‘un fari.

52. Ci dissi u vermi a’ nuci: dammi tempu ca ti perciu.

53. Ci voli furtuna macari nni lu friiri l’ova.

54. Contra a’ furtuna ‘un vali sapiri.

55. Cori forti cunsuma la tinta sorti.

56. Cosa fatta capu avi.

57. Cosa ‘ncimata è mezza cusuta.

58. Criscinu l’anni e criscinu li malanni.

59. Cu `un fa nenti `un sbaglia nenti.

60. Cu ‘un pò fari comu voli fa comu pò.

61. Cu ‘un s’arrisica ‘un rusica.

62. Cu ‘un sapi leggiri la so scrittura eni sceccu di natura.

63. Cu ‘un sapi soffriri, ‘un vinci.

64. Cu ‘unn’è ‘nsignatu a purtari li stivali quannu chiovi si li carrica ‘ncoddu.

65. Cu ‘unn’è bonu pi lu re, ‘unn’è bonu mancu pi la rigina.

66. Cu a nenti si metti nenti s’attrova.

67. Cu a spiranza d’autru sta, la so pignata ‘un vugghia ma’.

68. Cu allonga accurza e cu accurza allonga.

69. Cu ama lu piriculu, cci cadi.

70. Cu amici e cu parenti, ‘unn’accattari e ‘un vinniri nenti.

71. Cu arrobba pi manciari un fa piccatu.

72. Cu asini caccia e fimmini cridi, faccia di paradisu ‘un ni vidi.

73. Cu avi cchiù sali conza la minestra.

74. Cu avi cumpagni avi patruna.

75. Cu avi fidi a Diu ‘un pirisci mai.

76. Cu avi l’arti avi la parti.

77. Cu avi la cummidità e `un si nni servi mancu lu cunfissuri lu pò assolviri.

78. Cu avi lingua arriva a mari.

79. Cu avi pietà di li carni di l’atri, li so si mancianu li cani.

80. Cu avi santi và ‘mparadisu.

81. Cu avi un porcu ammazzatu si lu mancia, cu avi un triulu ‘ncasa si lu chianci.

82. Cu bedda voli appariri, tanti vai avi a patiri.

83. Cu beni ti voli ‘ncasa ti veni, cu ti voli mali ti manna a chiamari.

84. Cu cadi e si susi ‘un si chiama caduta.

85. Cu camina ‘un sfarda quazara.

86. Cu cunta li dinari, guadagna la ‘nsalata.

87. Cu d’autru si vesti currennu si spogghia.

88. Cu di natura è mancari ‘un pò.

89. Cu di nu sceccu fa ‘n cavaddu, u primo cauciu s’u pigghia iddu.

90. Cu di vecchi si ‘nnamura, si nni chianci la svintura.

91. Cu dintra lu murtaru l’acqua pista cu li stizzi si vagna e stancu resta.

92. Cu duna lu pani a lu cani straniu c’appizza lu pani e lu cani macari.

93. Cu duna prima duna `ntimenza, cu duna doppu cu tutti li senza.

94. Cu è cacatu sedi ‘npizzu. 95. Cu è cumpagnu ‘unn’è patruni.

96. Cu è lestu ‘nni lu manciari è lestu nni lu travagghiari.

97. Cu è picciutteddu ‘unn’è puvireddu.

98. Cu è riccu d’amici è scarsu di guai.

99. Cu fa carteddi, ‘ni fa ladi e ‘ni fa beddi.

100. Cu fa ligna a mala banna, l’avi a nesciri ‘ncoddu.

101. Cu fa trenta e ‘un fa trentunu, appizza u trenta e u trentunu.

102. Cu firria, torna.

103. Cu la voli cotta e cu la voli cruda; e c’è cu la voli di mezza cuttura.

104. Cu l’amici e cu li parenti ‘unn’accattari e ‘un vinniri nenti.

105. Cu lassa a vecchia pi la nova tintu s’attrova.

106. Cu leva lu carrinu a lu nutaru leva lu pani a li so figghi.

107. Cu li fimmini mancu lu diavulu ci potti.

108. Cu libbiru pò stari ‘un si stassi a ‘ncantari.

109. Cu lu focu, ‘un ci jocu.

110. Cu lu ridiri cc’è ‘ngannu.

111. Cu lu vinnri e l’accattari, ‘un c’è amici nè cumpari.

112. Cu luntanu talìa curtu cadi.

113. Cu mancia crisci, cu ‘un mancia sparisci.

114. Cu mancia fa muddichi.

115. Cu mancia sulu s’affuca.

116. Cu manìa ‘un pinìa.

117. Cu mania lu meli si licca li manu.

118. Cu nasci bedda, nasci maritata.

119. Cu nasci tunnu ‘un pò moriri quatratu.

120. Cu nesci arrinesci

121. Cu pari chi dormi e riposa, porta la cruci cchiù ravusa.

122. Cu pecura si fa lu lupu si la mancia.

123. Cu perdi ‘nn’ amicu, scinni un scalinu.

124. Cu pigghia biddizzi, pigghia corna.

125. Cu pò fari e ‘un fa è gran pazzia.

126. Cu pratica lu zoppu all’annu zuppichia.

127. Cu prima ‘un pensa all’urtimu suspira.

128. Cu ridi di venniri chinci di sabbatu.

129. Cu s’ammuccia soccu fa, è signu chi mali fa.

130. Cu sapi soffriri, sapi vinciri.

131. Cu sedi malu pensa.

132. Cu sempri vidi a prucissioni e a missi, lignu ‘unn’è ppi fari crucifissi.

133. Cu si curca cu li picciriddi, ‘a matina si susi pisciatu.

134. Cu si vanta cu la so vucca, o è sceccu o è cucca.

135. Cu si vardau si sarvau.

136. Cu simina ventu cogghi timpesta.

137. Cu sparti avi la parti.

138. Cu sputa ‘ncielu ‘nfacci ci torna.

139. Cu strigghia lu so` cavaddu `un si chiama arzuni.

140. Cu suspira ‘unn’è cuntentu.

141. Cu suspira, spera.

142. Cu tempu aspetta, tempu perdi.

143. Cu trama ‘nganni, si tessi ruini.

144. Cu un sapi l’arti chiudi la putia.

145. Cu va a Palermu e ‘un va a Murriali, si ‘nni parti sceccu e torna maiali.

146. Cu vinci perdi, e cu perdi perdi di tunnu.

147. Cu vola anna e cu nun vola manna.

148. Cu’ voli puisia venga ‘n Sicilia.

149. Cumpagnu a dulu è gran cunsulu.

150. Darrè si fa la ficu.

151. Di `na rosa nasci `na spina. Di `na spina nasci `na rosa.

152. Di Chiaramunti, munti d’oru, ogni femmina vali un tesoru.

153. Di chiddu chi vidi, pocu ni cridi; di chiddu chi senti, ‘un cridiri nenti.

154. Di cu sunnu li figghi, si l’annaca.

155. Di la `Mmaculata a Santa Lucia quantu `n passu di cucciuvia. Di Santa ucia a Natali quantu `n passu di cani. Di Natali all`annu novu quantu `n passu d`omu.

156. Di la testa feti lu pisci.

157. Di lu nemicu, ‘un pigghiari consigghiu.

158. Dissa lu puddicinu ‘nni la nassa dunni c’è maggiuri minuri cessa.

159. Dissi lu vermi a la nuci: dammi tempu chi ti perciu.

160. Diu a cu’ voli beni, manna cruci e peni.

161. Diu fa l`abbunnanza e li ricchi la caristia.

162. Diu ti scansi di lu malu vicinu e di principianti di viulinu.

163. Du` su` li putenti, cu avi assà e cu ‘unn’ avi nenti.

164. Duna moddu e ‘ncarca duru.

165. Dunni ‘un ci pò un diavulu mètticci ‘na fimmina.

166. Dunni c’è lettu c’è risettu.

167. Dunni ci su campani, ci su buttani.

168. E’ bona fimmina, fimmina chi ‘un parla.

169. E’ megghiu n’amicu chi un tintu parenti.

170. Fa beni e scordatillu, fa mali e pensaci.

171. Fa lu misteri chi sa fari, chi si arricchisci ci pò campari.

172. Faciti bbeni e porci, chi all ‘annu fannu a sasizza.

173. Ficu fatta, cadimi `mmucca

174. Fimmina senza amuri è ciuri senza oduri.

175. Fimmini e cavaddi, pigghiali di li vicini.

176. Fumu e dannu su’ malannu.

177. Gatta licca, pigghia surci.

178. Guai cu la pala e morti mai.

179. I cani l’ossa di di dintra li portanu fora.

180. I ricchizzi di lu viddanu su comu l’acqua ‘nni lu panaru.

181. Iunciti cu lu megghiu e perdicci li spisi.

182. Iurnata rutta rumpila tutta.

183. La addina chi camina, torna cu la vucca china.

184. La bona mugghieri è la prima ricchizza di la casa.

185. La cannila è mezza cumpagnia.

186. La casa capi quantu voli lu patruni.

187. La cuscenza pulita vali cchiù di milli tistimoni.

188. La fimmina è comu li muluna: mmenzu a centu ci nn’é bona una.

189. La fini curuna l’opira.

190. La lingua ‘unn’avi ossa ma rumpi l’ossa.

191. La matinata fa la jurnata.

192. La matri di li minchiuna è sempri ‘ncinta.

193. La nostra casa n`abbrazza e ni vasa.

194. La petra chi ‘un fa lippu si la tira lu sciumi.

195. La pignata di lu cumuni ‘un vugghia mai.

196. La pignata taliata `un vugghi mai.

197. La quattara chi va all’acqua, o si rumpi, o si ciacca.

198. La rroba d’autri è duci ma ‘un luci.

199. La scarsizza fa lu prezzu

200. La tardanza ‘unn’è mancanza.

201. La terra dici: dunami chi ti dugnu.

202. L’acidduzzu ‘nta la argia, ‘un canta p’amuri, canta pi raggia.

203. L’anni passano supra di nui.

204. Lassa lu focu ardenti e succurri la parturienti.

205. L’erba tinta ‘un mori mai.

206. Li crapi satanu pi li mura.

207. Li difetti di la zita s’ammuccianu cu la doti.

208. Li dinari fannu arrinesciri.

209. Li dinari sù fatti pi spennili.

210. Li guai di la pignata li sapi la cucchiara chi la rimina.

211. Li megghiu parenti su ‘li spaddi.

212. Li megghiu sciarri su’ cu li parenti.

213. Li morti testa cu testa e li vivi fannu festa.

214. Li parenti sù parenti e li stranii sù su sempri li stranii.

215. Li paroli un fannu pirtusa.

216. Li picciriddi hannu a parlari quannu piscia la addina.

217. Li sordi di lu `Nfinfirinfì si li mancia lu `nfinfirinfà.

218. Libbirtati e saluti cu avi, è riccu e ‘un ni lu sapi.

219. L’occhiu di la Siracusana fa nesciri la serpi di la tana.

220. L’omini ‘un si pisanu a cantaru, ma vannu a onza, a pisu comu l’oru.

221. L’omu senza furtuna, va sempri a la peduna.

222. L’oru si teni nni li carti.

223. Lu bonu “no” vali cchiù di lu tintu “sì”.

224. Lu gilusu mori curnutu.

225. Lu lupu di mala cuscenza comu opira penza.

226. Lu pazzu e lu cattivu d’unni vonnu pigghiari pigghianu.

227. Lu putiaru abbannia socc’avi la putia.

228. Lu rialu di la soggira a la nora, rapi la cascia e pigghia `na fava.

229. Lu rispettu è misuratu, cu lu porta l’havi purtato.

230. Lu sazziu ‘un cridi a lu diunu.

231. Lu sceccu diunu ‘un tira.

232. Lu Signuri duna viscotta a cù ‘unn’avi anghi.

233. Lu travagghiu d’autru ‘un si senti.

234. Lu vicinu è sirpenti, si ‘un vidi senti.

235. Mali ‘un fari e paura ‘unn’aviri.

236. Mancia sanu e vivi malatu.

237. Marzu, ti fa la facci quantu ‘n’catinazzu

238. ‘Mbriachi e picciriddi Diu l’aiuta.

239. Megghiu `nna vota arrussiari chi centu voti aggianniari.

240. Megghiu ‘na festa chi tanti fistuddi.

241. Megghiu diri “cu sà” chi “si sapia…”.

242. Megghiu l’ovu oggi chi la addina dumani.

243. Megghiu muriri chi mali campari.

244. Megghiu nuddu pani chi nudda fami.

245. Megghiu sceccu chi porcu.

246. Megghiu sulu chi malu accumpagnatu.

247. Megghiu testa d’ancidda, chi cuda di tunnu.

248. Megghiu un cani amicu chi nn’amicu cani.

249. Megghiu un diavulu cent’unzi chi un minchiuni cientu rani.

250. Metti lu pani a li denti chi la fami s’arrisenti.

251. Munti e munti `un s`incontranu mà.

252. Nni lu muru vasciu tutti si ‘cc’appoianu.

253. ‘Nta casa di lu patruni è festa ogni jornu.

254. Nuddu cadi cu li pedi d’autru.

255. Nuddu nasci ‘nsignatu.

256. Nuddu si pigghia si ‘un si rassumigghia.

257. Nuddu t’ama pi li tò biddizzi.

258. Occhi chi aviti fattu chianciri,chianciti.

259. Ogni acqua astuta lu focu.

260. Ogni addu canta ‘nta lu so munnizzaru.

261. Ogni cani è liuni a la sò casa.

262. Ogni figateddu di musca è sustanza.

263. Ogni furmica porta a lu so bucu.

264. Ogni lignu coci pasta.

265. Ogni ‘mpidimentu è giuvamentu.

266. Ogni munti jetta la sò nivi.

267. Ogni nasu sta a la so facci.

268. Ogni sgarratura paga pena.

269. Ognunu e’ patruni di pulizziarisi u’ culu c’un corpu di lupara.

270. Ognunu mori ccu lu so vizziu allatu.

271. Omu a cavaddu, taverna aperta.

272. Omu di panza omu di sustanza.

273. Onuri cu dannu, è malannu.

274. Ovu d`un`ura, pani d`un jornu e vinu d`un annu `un ficiru mai dannu.

275. Palermu è omu dabbeni, cu va va e cu veni veni.

276. Pani e vinu rinforza lu schinu.

277. Pensa mali se vò lu beni.

278. Petra chi ‘un fa lippu, u ciumi si la tira.

279. Pi lu pirutu c’è lu divinu aiutu.

280. Pi mennuli muddisi a l’Aragona e pi picciotti beddi a la Favara.

281. Pigghiala bedda e pigghiala pi nienti, chi di la bedda ti ‘nnì fa cntenti.

282. Pignata taliata ‘un vugghi mai.

283. Porci, pecuri, voi e gaddini lu Signuri si nni ridi.

284. Ppì ogni riversu si cci trova lu versu.

285. Prima di parlari mastica li paroli.

286. Prima lu ‘ngannu, po lu malannu.

287. Quannu ‘u piru è maturu cari sulu.

288. Quannu a campana ‘un senti a prima vuci,voli diri chi discursu ‘un ci piaci.

289. Qannu a vulpi ‘unn’arriva a’ racina, dici ca è rancida.

290. Quannu la fami cc’è, lu pani cala.

291. Quannu la furtuna vota ogni amicu si fa la ritirata.

292. Quannu la lingua voli parlari, avi prima a lu cori addumannari.

293. Quannu lu carnizzeri duna sapura, signu chi voli ‘ntricciari parintela.

294. Quannu lu diavulu t`alliscia voli l`arma.

295. Quannu lu pedi camina lu cori sciala.

296. Quannu lu riccu chianci lu poviru si pila.

297. Quannu u diavulu t’accarizza voli l’arma.

298. Quannu unu è nn’abballu avi abballari.

299. Quantu sapi un pazzu ‘ncasa sò, ‘un pò sapiri un saviu ‘ncasa d’autru.

300. Quantu vali ‘nn’amicu ‘nchiazza ‘un valinu cent’unzi ‘nà cascia.

301. Quattru occhi vidinu cchiossai di dui.

302. Risu senza raggiuni o è di pazzu o è di minchiuni.

303. Rizzi, pateddi e granci, spenni assai e nenti manci.

304. Saccu vacanti ‘un pò stari a l’additta.

305. Santu Sapìa ‘un c’è nni la litania.

306. Sarva ‘a pezza pi quannu veni ‘u pirtusu.

307. Scacciati juncu chi passa la china.

308. Scancillatura ‘un leva debitu.

309. Sceccu curciu sempri pari pudditru.

310. Sciarri di maritu e mugghieri, durano finu a lu lettu.

311. Servu d`autru si fa cu dici lu sigretu chi sa.

312. Si ad ogni cani chi abbaia ci vò tirari `na petra `un t`arrestanu vrazza.

313. Si Marsala avissi lu portu, Trapani fussi mortu.

314. Si ppì scantu di corvi `un si semina linusa, ‘un putissimu aviri la cammisa.

315. Si vo’ passari la vita cuntenti, statti luntanu di li parenti.

316. Si vo’ pruvari li peni di lu ‘nfernu, lu ‘nvernu a Missina e l’estati a Palermu.

317. Siddu lu beni ‘un torna a mali nun si chiama beni.

318. Soccu fa a natura a morti u leva.

319. Soccu ora si schifia veni lu tempu chi si addisia.

320. Soni e canzuni su comu lu ventu.

321. Spenni picca e arricchirai, parla picca e `nzirtirai, mancia picca e campirai.

322. Sulità santità. 323. Tali patri, tali figghiu.

324. Tannu u’ massaru è riccu, quannu innaru lassa u lippu.

325. Tanti ci ‘nn’è di bboni e n’autru tanti ci nn’è di vili.

326. Tanti genti a praticari e tanti libri a studiari fa l’omu scienti.

327. Tanti su l’acchianati e n’atru tanti su li scinnuti.

328. Tantu durassi la mala vicina quantu dura la nivi marzulina.

329. Tempu e cavaleri si pigghianu comu veni.

330. Tinti su li manu ch’aiutanu a lu patruni.

331. Travagghiu pi lu re, cchiù ppicca nni fai e miegghiu è.

332. Tri sunnu li boni muccuna: ficu, persichi e muluna.

333. Tri sunu li putenti: u papa, u re e cu ‘unn’avi nenti.

334. Trìulu ‘nsigna a chianciri.

335. Tutti i cunsigghi pigghia, ma lu to ‘un li lu lassari.

336. Tuttu passa, l’amuri di Diu ‘un passa mai.

337. U beni ‘unn’è beni si ‘unn’è rinnutu a mali.

338. U diavulu fa i pignati ma no li cuppuna.

339. U fuiri è viogna ma è sarvamientu di vita.

340. U immusu ‘mmezzu a via u so immu ‘un su vidìa.

341. U lettu è ‘nna gran cosa: si ‘un si dormi s’arriposa.

342. U lupu di mala cuscienza comu opira accussì pensa.

343. U lupu perdi lu pilu ma no lu viziu.

344. U malu cumpagnuni porta l’uomu a lu sdirrupu.

345. U mastru è mastru ma lu patruni è capumastru.

346. U megghiu beni è lu menu mali.

347. U megghiu mastru si nni va ‘ncannila.

348. U meggiu tiempu è chiddu chi bbeni appressu.

349. U pani di lu guvernu è picca ma è eternu.

350. U rispettu è misuratu: cu nu nni porta unn’avi purtatu.

351. U Signuri ‘un paa lu sabbatu.

352. U Signuri ‘un senti ancili cantari e mancu scecchi ragghiàri.

353. U Signuri a cu affriggi ‘unn’abbannuna.

354. U Signuri chiudi ‘na porta e rapi un purtuni.

355. U Signuri ioca ravusu, ma è sempri un patri misiricurdiusu.

356. U sirvizzu fattu è megghiu di chiddu a fari.

357. U travagghiu di lu lagnusu ‘un si pò paari.

358. U veru amicu si canusci ‘nnu bisognu.

359. Un mali tanti mali porta.

360. `Unn`è sempri chi joca e ridi la muggheri di lu latru.

361. ‘U cani muzzica sempre ‘u sfardatu

362. ‘Un disiari ventu a mari chi la timpesta pò arrivari.

363. ‘Un ludari la jurnata si ‘un scura la sirata.

364. ‘Un prumettiri a santi diuna nè a carusi cudduruna.

365. ‘Un teniri amicizia cu li sbirri chi ci perdi lu vinu e li sicarri.

366. ‘Unn’é vilenu chiddu chi tu agghiutti, ma é vilenu chiddu ca tu jetti.

367. Unu sulu ‘unn’è buonu mancu ‘mparadisu.

368. Vali cchiu` un sceccu `ntirrugannu, ca un ancilu rispunnennu.

369. Vasa li manu a cu si li merita tagghiati.

370. Vecchiu ‘nnammuratu di tutti è trizziatu.

371. Vesti zuccuni chi pari baruni.

372. Vestiri e manciari a lu patruni a talintiari.

373. Vicini me, spicchiali me.

374. Vinni cu fudda, e perdici.

375. Vo sapiri qual’è lu megghiu jocu? Fà beni e parla pocu.

376. Vucca e nasu, è tuttu un casu.